De laatste maanden denk ik vaak aan de iconische speech van astronoom en wetenschapper, Carl Sagan, Pale blue dot uit 1990. Het beeld van de planeet Aarde vanuit de Voyager 1 in de ruimte. Dat onbetekenende, piepkleine stipje hangend in een flauwe, verre straal zonlicht temidden van een oneindig grote zwarte omvang; het heelal.

Op dat kleine klote stipje gebeurt van alles: oorlog, lijden, leven en dood. Miljarden mensen zijn ons al voorgegaan. Ze hebben allemaal een leven gehad op dit bleke blauwe bolletje. Elke tijd heeft geluk, ongeluk, ziekte, strijd, hoop en nieuw leven gebracht. Onze grootouders hebben er geleefd en verder nog onze voorouders die we nooit gekend hebben, maar wiens sporen zich hebben achtergelaten in wie we zijn. Tijdperken die gekenmerkt werden door wereldontdekkers, koningen, keizerinnen, dictators, kunstenaars, uitvinders, krijgsheren en vredesstichters. Diersoorten die ineens de laatste waren. Mensen die sterven en geboren werden. Elke held en heldin, elke lafaard die heeft bestaan op dit eenzame stipje temidden van een donkere kosmische ruimte. Vechtend en biddend. Er is maar één planeet ons huis.

Sagans toespraak uit 1990 laat de nietigheid zien van de mens. Onze zogenaamde verhevenheid boven al het andere leven wordt uitgedaagd door het besef dat we leven op een klein stipje in een oneindig heelal. Onze tijd op aarde is miniem.

Dat het stipje hevig brandt door allerlei oorlogen en conflicten die de bewoners elkaar aandoen, lijkt ineens minder belangrijk. Het relativeert en zet de mens op zijn plaats. Dat de wereldorde zo langzamerhand radicaal aan het verschuiven is, vanzelfsprekendheden er ineens niet meer zijn, en er nieuwe uitdagingen aankomen, naast de al bestaande, betekent dat de tijd van onzekerheid en chaos ruimschoots is aangebroken en wellicht alleen nog maar groter wordt. Onzekerheid zou plaats moeten maken voor zekerheid die we in onszelf en in onze naaste omgeving moeten vinden. 

Hoe? Deze oma ging ons al voor..

Zelfredzaamheid. De Nederlandse overheid heeft het wel vaker over deze term. Nederlanders vertrouwen over het algemeen erg op supermarkten, banken en energie. Alles is altijd en het liefst direct beschikbaar. Bij Zweden en Finnen zou dat bijvoorbeeld al heel anders liggen. Zij zijn voorbereid op eventuele calamiteiten en rekenen daarvoor minder op hun overheid.

Kijk, niet iedereen is natuurlijk zoals die oma met haar groentetuin. Alleen al om het simpele feit dat velen in de stad wonen. Dan is bijvoorbeeld een community garden helemaal geen slecht idee. Het kost tijd en aandacht, die natuurlijk lang niet iedereen heeft. Wel kan het helpen om iets van voedselzekerheid te creëren. Of groenten en eventueel vlees rechtstreeks van de boer te betrekken. Denk aan Herenboeren.  

Terug naar de speech, want ik dwaal af…Carl Sagan laat met zijn woorden zowel de nietigheid van de planeet als die van zijn bewoners zien, maar ook de verantwoordelijkheid die we hebben om ons enige huis leefbaar te houden, te koesteren en elkaar vriendschappelijker te behandelen. In een tijd van onzekerheid kan het troost bieden en perspectief. Ook om onszelf niet altijd zo serieus te nemen.

Hierbij de volledige tekst. Hopelijk vind je het net zo mooi als ik en helpt het jou ook een beetje voor dat nodige perspectief.

Look again at that dot. That’s here. That’s home. That’s us. On it everyone you love, everyone you know, everyone you ever heard of, every human being who ever was, lived out their lives. The aggregate of our joy and suffering, thousands of confident religions, ideologies, and economic doctrines, every hunter and forager, every hero and coward, every creator and destroyer of civilization, every king and peasant, every young couple in love, every mother and father, hopeful child, inventor and explorer, every teacher of morals, every corrupt politician, every “superstar,” every “supreme leader,” every saint and sinner in the history of our species lived there-on a mote of dust suspended in a sunbeam.

The Earth is a very small stage in a vast cosmic arena. Think of the endless cruelties visited by the inhabitants of one corner of this pixel on the scarcely distinguishable inhabitants of some other corner, how frequent their misunderstandings, how eager they are to kill one another, how fervent their hatreds. Think of the rivers of blood spilled by all those generals and emperors so that, in glory and triumph, they could become the momentary masters of a fraction of a dot.

Our posturings, our imagined self-importance, the delusion that we have some privileged position in the Universe, are challenged by this point of pale light. Our planet is a lonely speck in the great enveloping cosmic dark. In our obscurity, in all this vastness, there is no hint that help will come from elsewhere to save us from ourselves.

The Earth is the only world known so far to harbor life. There is nowhere else, at least in the near future, to which our species could migrate. Visit, yes. Settle, not yet. Like it or not, for the moment the Earth is where we make our stand.

It has been said that astronomy is a humbling and character-building experience. There is perhaps no better demonstration of the folly of human conceits than this distant image of our tiny world. To me, it underscores our responsibility to deal more kindly with one another, and to preserve and cherish the pale blue dot, the only home we’ve ever known.

― Carl Sagan, Pale Blue Dot: A Vision of the Human Future in Space

Con Amor,

Eva