“I have come to believe over and over again that what is most important to me must be spoken, made verbal and shared, even at the risk of having it bruised or misunderstood.” ~ Audre Lorde 

Nog krap een week en we komen aan bij de langste dag van het jaar. Er valt bar weinig te lachen deze eerste helft van 2020, vind je ook niet? Je zou je deze maanden teneergeslagen kunnen voelen, weinig hoopvol voor het tweede halfjaar van 2020. Er is inderdaad niet veel reden tot lachen als we bereid zijn het onrecht dat zich dagelijks afspeelt op deze aardbol op ons in te laten werken. En dan heb ik het niet alleen over racisme waar alle aandacht momenteel naar uit lijkt te gaan.

Onrecht

Het begon allemaal met de Amerikaan George Floyd, wiens leven vanwege zijn donkere huidskleur door een machtswellustige, blanke politieagent op koelbloedige wijze ontnomen werd. De onverschilligheid waarmee de agent zijn knie minutenlang op de nek van deze man duwde, totdat de dood erop volgde, liet zoveel minachting en onrecht zien dat wereldwijd mensen de straten zijn opgegaan om zich tegen deze racistische moord te verzetten. 

Deze protesten zijn weliswaar aangewakkerd door dit buiten-proportioneel politiegeweld, maar heeft een groter doel: het bestrijden van racisme, dat diep in onze samenlevingen is ingesleten. Jammer dat de aandacht vooral naar relschoppende lieden gaat en niet naar hen die daadwerkelijk het leed dat achter racisme schuil gaat, een gezicht geven door verhalen te delen. Ik heb geen tv – God dank! – maar wel internet en op Youtube heb ik verschillende vreedzame protesten kunnen zien. Geen spoor van geweld, maar pure, menselijke emoties: boosheid, pijn, verdriet, verontwaardiging. En daar gaat het allemaal om bij een protest tegen onrecht. 

Tranen

Jaren geleden heb ik meegedaan aan een demonstratie voor de vrijlating van de Iraanse mensenrechten-advocaat, Nasrin Sotoudeh, en maakte ik deel uit van een campagne van Amnesty International. Wij demonstreerden in Den Haag, vlakij de Iraanse ambassade. Terwijl we liepen door de straten en om haar vrijheid riepen, kwam er een golf van emotie over me heen. Ik was zo betrokken bij deze campagne, bij deze vrouw, bij dit onrecht, dat ik met een enorme brok in mijn keel rondliep en op een gegeven moment rolden de tranen over mijn wangen. Een mede-demonstrant toonde zich, net als ik, zo begaan met dit onmenselijke onrecht dat wij elkaar omhelsden en daarna, door onze tranen heen, een gesprek begonnen.  

Vrijheid

Voor mij ging deze demonstratie niet alleen over Nasrin Sotoudeh, die een aantal jaren geleden in Iran opnieuw gevangen genomen werd, maar stond het voor nog iets groters: het ging over alle mannen en vrouwen die hun nek uitsteken en onrecht aankaarten in dictaturen en dat met hun vrijheid moeten bekopen. Vrijheid, die niet zo vanzelfsprekend is en waar we allemaal wel iets bij voelen wanneer dat ineens van ons wordt afgenomen of drastisch wordt ingeperkt. Dat heeft de uitwerking van de maatregelen ter bestrijding van de Covid-19 pandemie wel laten zien. Wat een moeite hebben we hiermee en nog.

Lawaai

Die demonstratie is vooralsnog de enige demonstratie geweest waar ik actief aan deelnam en ging over een onderwerp, de rechten van de mens, waar ik passie voor heb. Op Ibiza had ik de gelegenheid om mee te doen aan protesten van Extinction Rebellion. Ook hier gaat het om een onderwerp dat me bezig houdt: de vernietiging van de natuur en de oproep tot urgente verandering. Toch voelde ik me niet geroepen om me hierbij aan te sluiten. Ik vond het hypocriet om van de politiek beleid te eisen vervuilende emissies terug te dringen, terwijl men met auto’s naar deze protesten kwam en de manier waarop we onszelf voeden, relevant en toch onderschat, niet een onderwerp van discussie was. Misschien inmiddels wel, dat weet ik niet. Ik ben meer van het stille verzet, maar inmiddels weet ik dat lawaai maken nodig is om aandacht voor onrecht op te eisen. Kijk maar naar de vrouwenbeweging, die vrouwen die het voor elkaar hebben gekregen om stemrecht voor vrouwen en het recht op abortus te verwezenlijken. Maar het blijft nooit bij schreeuwen alleen. Het is hol en zonder betekenis als het niet opgevolgd wordt door constructief debat en concrete daden. 

Dierenleed

Zij die mij kennen of dit blog volgen, weten dat ik van dieren houd – de stemlozen – en daarom heb ik een aantal jaren geleden de keuze gemaakt om geen dierlijke producten meer te eten. Daarmee komen we op een ander pijnlijk onderwerp: de bio-industrie. Ook hier is sprake van onrecht op grote schaal dat achter gesloten deuren plaats vindt, maar het leeuwendeel van de mensen wil nog altijd liever dat stukje vlees of kip – en laten we de vissen niet vergeten – , het blokje kaas en de bitterbal bij de borrel en weigeren hiervan afstand te nemen, omdat het ‘zo lekker’ en ‘zo gezellig’ is. Het eten van vlees en zuivel is niet zelden cultureel bepaald en is voor velen een belangrijke traditie. En laten we daar nu net grote moeite mee hebben: het opgeven van culturele gewoonten en tradities.

Racisme

Om terug te komen naar het begin: ik hoop dat de discussies over racisme voortduren, opgevolgd door constructief debat en de nodige acties.  Alleen roepen om verandering zal nooit voldoende zijn, hiervoor zijn daden nodig: vragen, luisteren, inleven, aanspreken, gedrag veranderen. Bovendien is het broodnodig alle tegenstellingen tussen links en rechts eens opzij te zetten, dat al die ego’s, zowel op links als op rechts, eens een keer hun grote bek houden en luisteren. 

Hier op Mallorca leef ik weliswaar in een ‘bubbel’, maar zeker wel met toegang tot wat zich afspeelt buiten het eilandleven en met het voorrecht om mij terug te trekken wanneer ik dat wil. Daarvoor zal ik mij nooit verontschuldigen – zoals ik me ook niet verontschuldig voor de kleur van mijn huid of beweer mede-plichtig te zijn aan de dood van George Floyd voor het in stand houden van het voorrecht dat ik geniet op basis van mijn huidskleur, mocht ik, als witte vrouw, inwoner van de VS geweest zijn. De onoprechtheid. Er valt voor ons allemaal nog veel te leren in het debat rondom racisme, daar bestaat geen enkele twijfel over! 

Boeken 

De laatste paar maanden heb ik een aantal romans gelezen met racisme, immigratie en ongelijkheid als thema’s:

Leon & Juliette ~ Annejet van der Zijl (boekenweekgeschenk 2020). Een schokkend, waargebeurd liefdesverhaal ten tijde van de slavernij in de VS.

Tropenbruid ~ Susan Smit. Een kijkje in het Nederlands-Indië waar de blanke Nederlander heer en meester was. 

Americanah ~  Chimamanda Ngozi Adichie. Een prachtig immigranten-verhaal over de Nigeriaanse studente, Ifemelu, die haar geluk probeert te vinden in de VS.

Deze romans staan in ieder geval nog op mijn lijstje voor de komende tijd:

Lichter Dan Ik ~ Dido Michielsen

Living By The Word ~ Alice Walker

I Know Why The Cage Bird Sings ~ Maya Angelou

Half Of A Yellow Sun ~ Chimamanda Ngozi Adichie

Elk boek, elk verhaal geeft mij weer een wijdere blik. Lezen is een manier om van anderen te leren. Welke boeken over racisme, immigratie en ongelijkheid ga jij lezen de komende zomermaanden? Deel ze hier!

Tot slot deel ik deze interessante video over “White Fragility: Why it’s so hard for white people to talk about racism” van Dr. Robin DiAngelo. Op meerdere fronten een ‘eye-opener’ voor me, ondanks de weerstand die ik zo nu en dan voelde.

Con Amor,

Eva

Image by Logan Weaver/Unsplash